Adres: Łabuń Mały
Strona:
Facebook:
E-mail:
Telefon:
Choć obiekt nie był – jak dotąd – weryfikowany archeologicznie, dł. ok. 128 m, szer. czoła 9,5 m to ma typowe cechy grobowców kujawskich – ksztat trójkąta i boki w części czołowej charakterystycznie zapadnięte do wewnątrz. Kamienie w obstawach bocznych w partii czołowej ustawione są płaską stroną na zewnątrz grobowca. Orientacja wschód-zachód z 10-stopniowym odchyleniem na północ-południe. Czoło od strony zachodniej ustawione pod kątem ok. 70° w stosunku do osi symetrii obiektu, położone na górnej krawędzi zbocza doliny o ekspozycji zachodniej. Nie ma śladów ingerencji w struktury wewnętrzne. Obstawa boczna czytelna tylko w partii czołowej. W części wierzchołkowej, w pobliżu nieczynnej już linii kolejowej widoczne luźne kamienie.
Megality – monumentalne budowle wznoszone przez społeczności neolityczne – do dziś są ważnymi elementami krajobrazu kulturowego. W niektórych krajach Europy dość wcześnie, bo już w XVII wieku, zostały objęte ochroną prawną, co jednak w wielu przypadkach nie uchroniło ich przed zniszczeniem. W XIX stuleciu, w okresie postępu w budownictwie murowanym i drogowym, kamień stał się cennym surowcem, a neolityczne megality jego łatwo dostępnym źródłem. Przykład Rugii dowodzi, w jak szybkim tempie następowała ich dewastacja. Z 236 megalitów zaewidencjonowanych w 1829 roku na tej wyspie po 130 latach pozostało tylko 54. Podobnie przebiegało niszczenie grobowców na terenie Polski – pozbawione kamiennych obstaw łatwo ulegały procesom erozyjnym. Podobny los mógł spotkać konstrukcje kamienne nad środkową Regą. Taką informację podał w swojej pracy Waldemar Chmielewski, który odnosząc się do ustaleń Emila Waltera (1889), napisał, że „praca jego jest cenną dla poznania grobowców kujawskich, z których do dziś nie pozostało ani śladu” (Chmielewski 1952, 7). To stwierdzenie miało szczególne znaczenie dla rozwoju badań nad neolitem ziem polskich, bowiem rejon nad Regą nie został objęty w późniejszym czasie żadnym programem badawczym. Ugruntowało się przekonanie o braku grobowców megalitycznych w tym regionie, co potwierdzały także prospekcje terenowe przeprowadzane w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP). Prawdziwym przełomem okazały się odkrycia Bogdana Przybyły (przyp. red.), a następnie powołanej w 2015 roku Łobeskiej Fundacji Archeologicznej. Przeprowadzone przez tę organizację nieinwazyjne badania archeologiczne (w latach 2015–2017) zaowocowały nieoczekiwanymi wynikami, które pozwoliły na nowo ocenić problem obecności megalitów w dorzeczu środkowej Regi.
Źródło: “Konstrukcje megalityczne w dorzeczu środkowej Regi” Bogdan R. Przybyła, 2020.
rb