Adres: Starogard Łobeski
Strona:
Facebook:
E-mail:
Telefon:
Obiekt został zweryfikowany archeologicznie, ma kształt ostrego trapezu o wymiarach 33 m długości i 8 m szerokości. Na powierzchni nasypu widoczne wierzchołki kamiennych elementów obstaw bocznych, natomiast czoło grobowca zostało uszkodzone w trakcie przebudowy leśnej drogi. Eratyki obstawy czołowej o wysokości 110 cm spoczywają obok grobowca. Wysokość nasypu osiąga 130 cm. Konstrukcja megalitu różni się od tego typu budowli z terenów położonych na obszarze dzisiejszej Polski. Kamienie obstawy na żadnym odcinku nie tworzą zwartej linii z ustawionych ciasno obok siebie eratyków, lecz rozmieszczone są w regularnych odstępach. Ich rozmiary – zarówno przy czole, jak i w części wierzchołkowej – nie wykazują większych różnic i wahają się od 60 do 80 cm wysokości. Wyjątkiem są kamienie pochodzące z uszkodzonego czoła o wys. 1,1 m. Odsłonięty odcinek obstawy bocznej uwidacznia jej konstrukcję. Wybudowana została z dużych kamieni o wys. 60–80 cm, rozmieszczonych ok. 1 m od siebie. W powstałych lukach układano trzy mniejsze kamienie o średnicy 20–30 cm. Eratyki stabilizowano czterema małymi otoczakami. Ten nietypowy dla terenów położonych na wschód od Odry sposób konstrukcji obstawy został potwierdzony również w czasie – prowadzonych w późniejszym okresie – sondażowych badań archeologicznych. Analogiczne rozwiązania znane są natomiast z obszarów położonych na zachód od Odry. Pewnych podobieństw można doszukiwać się w budowlach megalitycznych z grupy północnej z południowego zgrupowania obszaru Everstorfer Forst – grobowiec 4 zbadanego w 1968 r.
Megality – monumentalne budowle wznoszone przez społeczności neolityczne – do dziś są ważnymi elementami krajobrazu kulturowego. W niektórych krajach Europy dość wcześnie, bo już w XVII wieku, zostały objęte ochroną prawną, co jednak w wielu przypadkach nie uchroniło ich przed zniszczeniem. W XIX stuleciu, w okresie postępu w budownictwie murowanym i drogowym, kamień stał się cennym surowcem, a neolityczne megality jego łatwo dostępnym źródłem. Przykład Rugii dowodzi, w jak szybkim tempie następowała ich dewastacja. Z 236 megalitów zaewidencjonowanych w 1829 roku na tej wyspie po 130 latach pozostało tylko 54. Podobnie przebiegało niszczenie grobowców na terenie Polski – pozbawione kamiennych obstaw łatwo ulegały procesom erozyjnym. Podobny los mógł spotkać konstrukcje kamienne nad środkową Regą. Taką informację podał w swojej pracy Waldemar Chmielewski, który odnosząc się do ustaleń Emila Waltera (1889), napisał, że „praca jego jest cenną dla poznania grobowców kujawskich, z których do dziś nie pozostało ani śladu” (Chmielewski 1952, 7). To stwierdzenie miało szczególne znaczenie dla rozwoju badań nad neolitem ziem polskich, bowiem rejon nad Regą nie został objęty w późniejszym czasie żadnym programem badawczym. Ugruntowało się przekonanie o braku grobowców megalitycznych w tym regionie, co potwierdzały także prospekcje terenowe przeprowadzane w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP). Prawdziwym przełomem okazały się odkrycia Bogdana Przybyły (przyp. red.), a następnie powołanej w 2015 roku Łobeskiej Fundacji Archeologicznej. Przeprowadzone przez tę organizację nieinwazyjne badania archeologiczne (w latach 2015–2017) zaowocowały nieoczekiwanymi wynikami, które pozwoliły na nowo ocenić problem obecności megalitów w dorzeczu środkowej Regi.
Źródło: “Konstrukcje megalityczne w dorzeczu środkowej Regi” Bogdan R. Przybyła, 2020.
rb