Jamno – dzielnica Koszalina, do 2010 r. wieś w województwie zachodniopomorskim leżąca nad jeziorem o tej samej nazwie. Od zarania swych dziejów była prawie zupełnie odcięta od świata zewnętrznego; zamknięta rozległymi torfowiskami i grzęzawiskami w dorzeczach rzek: Dzierżęcinki i Unieść. Otwarta, i to wyłącznie przy suchej aurze, dla komunikacji była jedynie droga w kierunku Koszalina. Dopiero początek XX w. położył kres kilkusetletniej izolacji Jamna – powstała utwardzona droga łącząca Jamno z Koszalinem.
Izolacja geograficzna skutkowała również i kulturową. Stosunkowo zamożna społeczność, nienękana przez świat zewnętrzny twórczo wykorzystała swój potencjał, dzięki czemu powstała niezwykle interesująca enklawa kulturowa. Na jej specyfikę wpływ wywarło wiele czynników: od przynależności do miasta – Jamno już w XIV w. było wsią miejską Koszalina po ekspansję obcych kulturowo osadników, dzięki czemu powstał region ciekawej mieszanki kulturowej. Jej szczególność została dostrzeżona bardzo wcześnie przez niemieckich naukowców, którzy już w XIX w. prowadzili w Jamnie badania terenowe dokumentując tę niezwykłą kulturę. Rysowano, fotografowano, a także zbierano przedmioty codziennego użytku, dzięki czemu już w latach 80. XIX w. w Berlinie, w Muzeum Strojów Ludowych i Rzemiosła Domowego eksponowano przedmioty pochodzące z Jamna.
I my współcześni sięgamy do historycznej dokumentacji, dzięki której możliwa była realizacja projektu „Rekonstrukcja historycznej Zagrody jamneńskiej z XIX w.”, który został zrealizowany w Jamnie, miejscu historycznie i kulturowo do tego upoważnionym, na działce położonej w centrum wsi, w bezpośrednim sąsiedztwie zabytkowego kościoła. Projekt został zrealizowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego, zakończył się w 2018 r. Polegał na rekonstrukcji części zagrody – wykonano repliki dwóch obiektów – chałupy i stodoły z zachowaniem ich orientacji wobec siebie i drogi wiejskiej. Oba budynki zbudowane są w konstrukcji ryglowej, dachy poszyte trzciną.
Chata jest repliką domu mieszkalnego zbudowanego w 1853 r. Przy rekonstrukcji zadbano o wierne odtworzenie wnętrza z jego oryginalnym podziałem. Są więc dwie izby, trzy komory, kuchnia i rozbudowana sień. Odtworzono także typowe dla budownictwa jamneńskiego nisze ścienne – wnęki łóżkowe. Chałupa służy jako przestrzeń ekspozycyjna, prezentowane są w niej zabytki związane z życiem codziennym jamneńczyków w 2. połowie XIX w. Ilustrowany jest zatem okres najbujniejszego rozkwitu kultury ludowej.
Wystawa została przygotowana ze zbiorów własnych oraz zasobów Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, Muzeum Narodowego w Szczecinie i Muzeum Zachodniokaszubskiego w Bytowie. Prezentowane eksponaty wykonano w przedziale czasowym od XVIII do początków XX w.
Na potrzeby ekspozycji wykonano rekonstrukcję stroju weselnego – męskiego i kobiecego. Dopełnieniem wystawy jest komentarz w formie aplikacji multimedialnej oraz film „Jamno – kultura przeszłości”.
Jedno z pomieszczeń (sień) zostało zaaranżowane z wykorzystaniem replik zabytków przeznaczonych do działań interaktywnych.
Drugim obiektem poddanym rekonstrukcji jest stodoła – jej pierwowzór pochodzi z 1765 r., która tylko bryłą i wizerunkiem nawiązuje do tradycyjnego budownictwa. Wnętrze przeznaczone jest do działalności edukacyjnej, głównie interaktywnego poznawania kultury jamneńskiej poprzez udział w warsztatach upowszechniających nie tylko gust, ale również zmysł artystyczny, estetykę i ornamentykę jamneńską.
Od 2004 r. Dział Etnografii koszalińskiego Muzeum organizuje imprezy plenerowe pn. „Jarmark Jamneński” będące kolejną formą obcowania ze sztuką i folklorem. Impreza ta na stałe zagościła już w ofercie Muzeum. Jest to nie tylko lekka i nieformalna prezentacja tradycyjnej i współczesnej sztuki ludowej, ale również atrakcyjna forma popularyzacji i upowszechniania folkloru. W ofercie są wytwory wszystkich dziedzin sztuki ludowej, a ponadto współczesne rękodzieło szukające inspiracji w tradycyjnej plastyce. Każda z imprez okraszona jest występami: zespołów folklorystycznych, solistów lub kapel podwórkowych. Wspólnym mianownikiem wszystkich edycji, poza bogatą ofertą rękodzielniczą, jest doskonały klimat kameralnej imprezy o charakterze i specyfice festiwalu twórczości ludowej.
Każdego roku organizowane są cztery imprezy: przed Wielkanocą, dwie w sezonie letnim oraz w grudniu, przed świętami Bożego Narodzenia. Od 2019 roku jarmarki odbywają się w Zagrodzie Jamneńskiej w Jamnie.
Adres: ul. Jamneńska 24, 75-900 Koszalin
Strona: zagrodajamno.pl
Facebook: https://facebook.com/ZagrodaJamno/
E-mail: info@zagrodajamno.pl
Telefon: (+48) 94 341 65 87
